Dr inż. Roman Ostrowski z Wojskowej Akademii Technicznej, w ramach polsko-amerykańskiej współpracy, uczestniczył w testach czyszczenia laserowego fragmentów ścian i elementów architektonicznych katedry Notre Dame w Paryżu. Celem badań jest wytypowanie przez stronę francuską najefektywniejszych technologii, które zostaną wykorzystane w procesie usuwania nawarstwień powstałych w wyniku pożaru katedry.
Katedra Notre Dame to jeden z najcenniejszych obiektów światowego dziedzictwa kulturowego. W wyniku pożaru, który wybuchł 15 kwietnia 2019 r. w katedrze doszło do bardzo dużych zniszczeń, m.in. zawalił się dach, część sklepienia, a także iglica kościoła.
Testy odbyły się w dniach 16–18 listopada 2020 r. Stronę polską obok pracownika Wojskowej Akademii Technicznej reprezentował przedstawiciel Międzyuczelnianego Instytutu Restauracji i Konserwacji Dzieł Sztuki (MIK) w Warszawie. Do udziału w badaniach polskie instytucje zostały zaproszone przez Bartosza Dajnowskiego z firmy G.C. Laser Systems Inc. z USA, która projektuje i buduje opatentowane systemy laserowe do konserwacji i restauracji zabytków.
Dr inż. Roman Ostrowski na co dzień kieruje Zespołem Zastosowań Laserów w Instytucie Optoelektroniki WAT. Zespół bierze udział w krajowych i zagranicznych projektach związanych z konserwacją obiektów dziedzictwa kulturowego. Międzyuczelniany Instytut Restauracji i Konserwacji Dzieł Sztuki, który w testach reprezentował Radosław Tusznik, dysponuje natomiast największym doświadczeniem jako prekursor w stosowaniu technik laserowych w konserwacji zabytków w Polsce. Od 1997 r. we współpracy z pracownikami Instytutu Optoelektroniki WAT wdraża do konserwacji kolejne systemy laserowe.
Prace renowacyjne polsko-amerykańskiego zespołu zostały ocenione bardzo wysoko. „Uzyskane efekty rokują udział naszego zespołu w dalszych pracach w katedrze oraz zapowiadają owocną współpracę polsko-francusko-amerykańską” – podkreśla dr inż. Roman Ostrowski. Jak wyjaśnia zastosowanie czyszczenia laserowego do dzieł sztuki posiada wiele zalet. „Przede wszystkim jest to metoda bezkontaktowa – w porównaniu z czyszczeniem chemicznym, mechanicznym czy piaskowaniem, wyklucza fizyczny kontakt z obiektem. Po drugie, jest to metoda selektywna – wiązka światła rozróżnia, co jest nawarstwieniem, a co podłożem. Dzięki możliwości dokładnego dobierania gęstości energii wiązki laserowej, metoda jest bardzo precyzyjna – wiązka usuwa nawarstwienie tylko w tym miejscu, na które została skierowana. Dodatkowo jest to metoda elastyczna i wszechstronna, ponieważ stosuje się ją do bardzo różnych podłoży i typów nawarstwień” – mówi dr inż. Roman Ostrowski. Czyszczenie laserowe jest też przyjazne dla środowiska. W wyniku jego stosowania nie powstają żadne odpady, ani pyły. „Poza dostarczeniem energii w postaci światła nie wykorzystuje się tu żadnych substancji. Jest to także metoda wysoce efektywna, ponieważ umożliwia kontrolowane, stopniowe i selektywne usuwanie nawarstwień” – podkreśla naukowiec.
Dodatkowo podczas pobytu w Paryżu zespół przeprowadził próby zastosowania techniki czyszczenia laserowego do fasad budynków. Było to możliwe dzięki zaproszeniu francuskiej firmy Thomann-Henry SAS, specjalizującej się w oczyszczaniu i renowacji fasad, z zastosowaniem opatentowanej metody gommage. „Warto zwrócić uwagę, że firma ta, zamiast rusztowań, wykorzystuje tylko i wyłącznie dźwigi i podnośniki z różnymi platformami i kabinami. Pozwala to na skrócenie czasu prac renowacyjnych, a ponadto nie szpeci otoczenia budynku poddawanego renowacji” – mówi dr inż. Roman Ostrowski. W planach Thomann-Henry SAS jest pozyskiwanie konserwatorów zabytków oraz włączenie w prace renowacyjne technologii laserowych. Stwarza to szerokie możliwości nowej i atrakcyjnej współpracy między biznesem, a nauką reprezentowaną tu przez Wojskową Akademię Techniczną i Międzyuczelniany Instytut Restauracji i Konserwacji Dzieł Sztuki.
Zespół Zastosowań Laserów Instytutu Optoelektroniki WAT wykorzystując technikę laserową oczyścił wiele zabytków i pamiątek kultury polskiej i obcej. Naukowcy dokonali renowacji m.in. Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie, Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, elementów Kaplicy Batorego na Wawelu, Archikolegiaty w Tumie pod Łęczycą, pałacu w Wilanowie, ołtarza Wita Stwosza w Bazylice Mariackiej w Krakowie, a także grobów Juliusza Słowackiego i Fryderyka Chopina we Francji.
Ewa Jankiewicz
rzecznik prasowy WAT
fot. WAT, MIK